نمونه سوال نوبت دوم

                  نمره باعدد:..........                                                بسمه تعالي                                      نمره باعدد:...............

نمره تجديدنظر:                                                             وزارت آموزش وپرورش                       نمره:

                 نمره باحروف:                                        اداره كل آموزش وپرورش استان قم                         نمره باحروف:...............

نام ونام خانوادگي وامضاي دبير:                                       اداره آموزش وپررورش ناحيه 2              نام ونام خانوادگي وامضاي دبير:

.................................................                               دبيرستان بوعلی سینا  1            ........................................................   

نام آزمون: روان شناسي         سال تحصيلي:94-93        مدت آزمون:80 دقيقه              ساعت شروع:8 صبح       تاريخ آزمون:۱۳/۳/94

                                                        

                                       رشته:                                          كلاس:       نام ونام خانوادگي:                 شماره صندلي:                       

 

تعدادصفحات:3 صفحه                     نام دبیر:                              نام طراح: خانم قدرتی

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

25|۱

گزينه صحيح راعلامت بزنيد:

الف) كدام رويكرد«صرفاًروي رفتار قابل مشاهده» تأكيدمي كند؟ (دانش)

 ۱)رفتاري O                         ۲)زيست شناختي  O                     ۳) روان كاوي  O                       ۴)شناختيO

 

ب)رضا درحین موتورسواری درخیابان ،تک چرخ می زند،کاراومربوط به کدام ویژگی نوجوانی است؟(درک وفهم)

۱) قهرمان سازیO                  ۲) شکست ناپذیری   O                  ۳) تفکرفرضیO                         ۴)مفهوم خودO

 

ج) «خاطرات اولین روز دبستان هرفردی» مربوط به کدام سیستم حافظه تولوینگ می باشد؟ (درک وفهم)

۱) معنايي O                         ۲) رویه ای O                             ۳) حوادث خاص O                ۴) آماده سازی ادراكي O

 

د)
این بیت از سعدی بیانگر کدام ویژگی انسان سالم است؟ (درک وفهم)

       « بنی آدم اعضای یکدیگرند                   که درآفرینش زیک گوهرند                     

‍        چوعضوی به دردآورد روزگار             دگرعضوها رانماند قرار»

۱) ادراک درست وبجا ازتوانائی خود ودیگران O                                  ۲) هدف داری درزندگی O  

۳) احساسات گسترش یافته O                                                          ۴) تسلط برهیجان های خودO

 

و)مناسب ترین روش درمانی برای افسردگی وترس مرضی به ترتیب کدام است؟ (دانش)

۱)شناخت درمانی-دارودرمانی O                                                     ۲) رفتاردرمانی- دارودرمانیO 

3) دارودرمانی-شناخت درمانیO                                                     ۴) شناخت درمانی-رفتاردرمانیO

۱

 

 

 

 

 

75|1

 

 

 

 

 

جای خالی راباکلمات مناسب پرکنید: 

الف) متغيري كه بهطورمستقيم به وسيله آزمايشگردستكاري مي شود................... نام دارد.(دانش)

 

ب) فریبا تأکید برآزادی برای انتخاب سرنوشت خوددارد؛دیدگاه فکری وی براین اساس،ازرویکرد................الهام گرفته است. (درک وفهم)

 

ج) يكي ازمهمترين تغييرات جسمانی دردوره نوجواني،................ است. (دانش)

 

د) شنيدن ................. به معناي فرايند فيزيولوژيكي شنيدن به كار مي رود. (دانش)

 

و) عمده ترین نقش رادرادراک.................... ایفا می کند. (دانش)

 

ز) درمرحله .................. واكنش بدن به عامل فشاررواني،شوكه شدن موقتي است. (دانش)

 

ح) به تمام رفتارهاي سازگاري ،كاهش اثرات فشارررواني ويا تحمل فشاررواني................... مي گويند. (دانش)

 

2

25|1

 

عبارات مرتبط رابه هم وصل كنيد:    (دانش)                                                

                                                                                            روش تحقيق علمي

 فرايند جست وجوي منظم براي مشخص كردن يك موقعيت نامعين                        قیاسی

       استدلال نوجوانان                                                                         فوبیا      

       مجموعه ای ازحرکات چشم                                                             ورزش ناکافی  

       اختلال هراس                                                                             ساکادها

      عامل ریسک رفتاری                                                                    تثبیت وخیرگی 

 

3

 

 


 

 

 

 

 

 

 

 

75|2

 

صحيح يا غلط بودن جملات زير را مشخص کرده وجملات غلط رااصلاح کنید:   (دانش)

 

الف)دررويكردزيست شناختي،سلامت وبيماري نتیجه ی شکل گیری محرک وپاسخ هایی است که درواکنش به محیط خود می دهیم..............

 

ب) دردوره عمليات ذهني پياژه،فردقادراست برروي عمليات شناختي خودفكركند .............................

 

ج) رشد مو دربدن از صفات اولیه ی جنسی است.....................

 

د)درسیستم شناختی مایک صافی وجودداردکه درهرزمان به اطلاعات خاصی اجازه عبور می دهد ......................

 

و)اگراطلاعات واردشده به حافظه کوتاه مدت موردتوجه ودقت قرارگیرد؛به حافظه بلندمدت واردمی شود....................

 

ز)رفتار نابهنجاربه کارایی وکارآمدی شخص آسیب می زند.....................

 

ح) درمان هاي پزشكي،ازطريق دارودرماني والكتروشوك انجام مي شود......................

 

 

۴

 

 

 

 

 

 

3

کوتاه پاسخ دهید:

 

الف)به حدس اوليه ي قابل بررسي تجربي درباره ي پديده ي موردنظررا مي گويند؟(دانش)  ........................

 

ب)هدف از تحقیقات کاربردی درروانشناسی چیست؟ (دانش)  ..............................

 

ب) لیلادخترپرخاشگری است،هیچ یک ازدانش آموزان کلاس حاضرنیست با اودریک گروه باشد،اوسعی داردرفتارخودراتغییردهد؛این رفتاراومربوط به کدام مرحله ی رشد است؟ (درک وفهم)........................

 

ج) اگر شخصی به دلیل حضور پلیس قوانین رانندگی رارعایت کند؛درکدام مرحله ی رشد اخلاقی کلبرگ قراردارد؟(درک وفهم).................

 

د)خانم ایرانی درمنزل همزمان باگوش دادن به موسیقی،کتاب داستان هم می خواند؛به نظرشمااوازچه توجهی استفاده می نماید؟(درک وفهم)...

.........

ه)اگربراثربیماری یا وراثت سلول های مخروطی چشم فردی آسیب ببیند؛چه تاثیری بردرک محیط پیرامونی دارد؟(درک وفهم)...................

 

و) فرض کنید فرزندی به مادرش بگوید:"آن دوستم باز کتابم راقرض گرفت."کدام عامل باعث می شود که مادر بداند منظور فرزندش کدام یک از دوستانش است؟(درک وفهم).........................

 

ز)جمله دستوری «دفتررابازکن» مربوط به کدام نوع ازحافظه است؟(درک وفهم)...................

 

ح) زهرا دانش آموزی است که درهنگام نوشتن انشا ،معمولاً کلمات راجابه جا می نویسد،مثلاً می نویسد«درفصل میوه ها تابستان را می چینند»

ازکدام نوع خطاها می باشد؟(درک وفهم)...........

 

ط) به عمل آگاهانه،جهت آسيب رساندن به ديگران واشياء گفته مي شود؟ (دانش).................

 

ی) دراین مرحله  ازسندرم انطباق عمومی،واکنش بدن به عامل فشارروانی،شوکه شدن موقتی است؟ (دانش).................

 

ک) مینا ترس شدید از مسخره شدن دربین دوستان رادارد،اودچار کدام نوع اختلال شده است؟(درک وفهم)............

 

۵

 

 

1

 

 

 

 

 

 

 

شادی دختری است چاق ودرخانواده ای زندگی می کند که والدین اودرآستانه ی طلاق قراردارند،به نظر شما شروع سن بلوغ دراو چگونه است؟تحلیل شماچیست؟(تجزیه وتحلیل)

 

 

 

 

6


 

 

 

2

کلمه «روان شناسی» رادر سطوح مختلف یادگیری مشخص کرده و طبقه بندی کنید. (کاربرد)

 

7

1

بازیابی آشکار ونهان رامقایسه کرده شرح دهید. (درک وفهم)

8

۱

تأثیرتفکربرفرایندنوشتن راباذکریک مثال بنویسید. (درک وفهم)

 

 

 

9

1

چرا به بعضی از افراد توصیه می شودکه به یادداشت حوادث روزانه ی خود بپردازند؟(ترکیب)

 

10

 

 

 

 

1

درهریک از موارد زیر نوع تعارض رامشخص کنید؟ (تجزیه وتحلیل)

الف)رفتن به سفر تفریحی که هزینه ی بالایی دارد..................

 

ب)فاطمه دردانشگاهی درشهر دیگردررشته مورد علاقه اش قبول شده است،امابه خاطر دوری از خانواده اش ناراحت است..............

 

ج) حسین به علت مشکلات فراوان بارئیس اداره مجبوراست بین اخراج واستعفا یک مورد راانتخاب کند..........

 

د) ضرب المثل «هرکه طاووس خواهد جورهندوستان کشد».................

 

11

1

ویژگی های افرادی که دارای شخصیت الگوی رفتاری« الف» هستند را با الگوی رفتاری« ب » مقایسه کنید.دومورد. (درک وفهم)

12

 

 

۱

اختلال اضطراب فراگير رابا اختلال هراس مقایسه کنید. (درک وفهم)

 

 

 

 

13

۱

آیاشماحاضرید باافرادی که ازبیماری وسواس رنج می برند،ارتباط داشته باشید؟چرا؟ (ارزشیابی)

 

 

 

 

 

 

14

موفق وسرفرازباشید

 

نمونه سوال نوبت دوم

نام و نام خانوادگی:                                          اداره کل آموزش و پرورش استان قم                       مدت آزمون :60 دقیقه

آزمون روانشناسی (نیمسال دوم)               اداره آموزش و پرورش منطقه جعفرآباد                       تاریخ آزمون:

پایه سوم                                                                  دبیرستان شهید علمداری                                       نام د بیر: آقای صفائی زاده          

سال تحصیلی 94-93                                                                                                           

 

بارم

سوال

ردیف

5/0

معایب روش همبستگی چیست؟

    الف)مشاهده طبیعی       ب)خارج از حالت طبیعی بدن   ج عدم کنترل آزمایشگر روی رفتار    د)  همه موارد

1

5/0

کدامیک از عوامل زیر جزء عوامل محیطی تاثیر گذار در جنین نمی باشد؟

    الف)سن مادر         ب)پرتونگاری              ج)وضعیت تغذیه و سلامت               د)کیفیت تغذیه مادر

2

5/0

نقش عمده لوب پس سری کدام یک از موارد زیر می باشد؟

الف)ادراک بینایی           ب)ادراک حسی                  ج)کنترل حرکات ظریف              د)ثبات ادراکی

3

5/0

کدام یک از عوامل زیر جزء ویژگی های فراد سالم نمی باشد؟

الف)هدفداری در زندگی                                                     ب) دوستی با خود و دیگران

 ج)تلاش برای زندگی سالم                                                  د) خوش اخلاقی با دیگران

4

5/0

موضوع علم روانشناسی رفتار و ........................... می باشد.

5

1

رشد انسان از زمان ........... شروع می شود و نظریه روانی اجتماعی از روانشناس مشهور ..............است.

6

1

پایین ترین سطح حافظه .......................است و نام دیگر حوادث خاص ......................می باشد.

7

5/

آخرین توانایی زبان ....................است.

8

1

عبارات درست را با علامت (ص) و عبارات نادرست را با علامت(غ) مشخص کنید.

الف)کودکان در دوره حسی حرکتی دارای بازتابهای ارثی هستند.

ب) ورزش نکردن ناکافی جزء عواملی است که ریسک رفتاری نامیده می شود.

 

9

5/1

شماره گزینه صحیح را از جدول سمت چپ انتخاب کنید و در سمت راست بنویسید.(یک گزینه اضافی است)

الف)یادگیری

ب)فشار روانی

ج)دوره عملیات صوری

د)دوره عملیات عینی

ا- یکی از نشانه های جامعه معاصر

2-در این دوره تفکر منطقی پایه ریزی می شود.

3-فرایندی که بر اثر تجربه بوجود می آید.

 

10

2

هریک از مفاهیم زیر را تعریف کنید.

حافظه :

 

اختلال روانی :

 

 

11

1

دو هدف روانشناسی علمی را بنویسید.

12

5/1

انواع خطاها که در سیستم گفتاری وجود دارد را نوشته و توضیح دهید.

 

 

 

 

13

2

دو مرکز اصلی زبان در کدام ناحیه قرار دارد و کار آنها چیست.

14

5/1

سه مورد از عوامل موثر در توجه پراکنده را بنویسید.

15

1

چهار مورد از علائم اختلال وسواس فکری عملی را بنویسید.

16

5/1

تعارض را تعریف کنید و انواع تعارض را نام ببرید.

17

5/1

عناصر روان درمانی را نام برده و سه مورد از مراکز ارائه دهنده خدمات مشاوره ای و روان درمانی را بنویسید.

 

 

 

18

5/

واکنش معمول در برابر ناکامی چیست؟

19

 

موفق و پیروز باشید.

 

نمونه سوال نوبت اول

هوالعلیم

نام و نام خانوادگی :                                                                                                                                              تاریخ : 30/10/93

آزمون درس : روان شناسی                                   اداره آموزش و پرورش ناحیه 3 استان                                     مدت : 75 دقیقه

کلاس :                                                                            دبیرستان دارالزهراء(س)                                              پایه تحصیلی : سوم علوم انسانی

                                                 طراح سوال: فاطمه حسن پور                                              شماره صندلی:

                                                                                            تعداد صفحات سوال :                                                 پاسخ نامه دارد

ردیف

پیامبر اکرم : داناترین مردم کسی است که دانش دیگران را بر دانش خود بیفزاید .

بارم

 

1

صحیح یا غلط بودن عبارات زیر را تعیین نمایید :

الف) در روش استقراء دانشمند یک حدس اولیه قابل بررسی تجربی دربارهی پدیدهی مورد نظر ارائه میدهد . صحیح oغلطo

ب) مهمترین درک ما از نظریه فروید کشف پدیدهی خود آگاه است .                                                   صحیح oغلطo

پ) به نظر پیاژه بحران در واقع هر نوع رویارویی با محیط است .                                                         صحیح oغلطo

ت) برخلاف دوره های دیگر زندگی رشد زیستی _ اجتماعی در دوره دوم کودکی یکنواخت و کم حادثه یا کم ماجراست .

                                                                                                                                    صحیح oغلطo

1

 

2

جاهای خالی را با عبارات مناسب تکمیل نمایید :

الف) اگر پیش بینی دارای درجه ی بالایی از اعتبار باشد در آن هنگام روانشناس میتواند رابطهی بین............................... را مورد توجه قرار دهد .

ب) در روانجشناسی یک پدیده روان شناختی را از منظرهای متفاوت با روشهای متفاوتی مورد بررسی قرار میگیرد که در اصطلاح به آن ..................................... گفته می شود .

پ) تکرار پذیری از مزایای روش ......................... است .

ت) وراثت نشان دهنده نقش عامل ............................. در رشد است .

د) رشد به تغییرات پی در پی و منظمی گفته می شود که از ............................. تا ............................. ادامه می یابد .

ذ) رشد جسمانی از تولد تا 2 سالگی سریع افزایش می یابد به طوری که وزن بدن ......................... و قد ............................. می شود.

3

 

 

3

گزینه مناسب را با علامت مشخص نمایید :

1)روانشناسی علمی چگونه رفتار انسان را بررسی می کند ؟

الف)به هر شکل ممکن که امکان پذیر باشد.o                                ب)با طرح مفاهیمی ساده و مستقیم به روش تجربیo

پ) از روش انسان گرا o                                                          ت) با کنترل و پیش بینی o

 

2)موضوعات « رویاها » « پردازش اطلاعات » و « محرکات بیرونی » به ترتیب در کدام رویکردهای روان شناسی مورد بررسی قرار می گیرد .

الف) شناختی –روان کاوی –رفتاری o                                           ب) رفتاری –شناختی –روان کاوی o

پ)روان کاوی –شناختی –رفتاری o                                            ت) شناختی –رفتاری –روان کاوی o

 

3)هیجانات کودک در ابتدا ساده است وبه تدریج پیچیده تر می گردد . جمله ی فوق مربوط به کدام گزینه زیر است ؟

الف ) رشد شناختی طفولیت o                                                      ب) رشد هیجانی اجتماعی کودک اول o  

پ) رشد هیجانی اجتماعی طفولیت o                                              ت ) رشد شناختی دوره کودکی اولo

 

4) به آن تفکر نوجوان که باعث می شود از وقایع غیر واقعی نتیجه منطقی بگیرد .

الف) تفکر فرضیه سازی o     ب) حقیقت جویی o        پ) خیال پردازیo       ت ) قهرمان سازی o

 

5) در آزمون بالانس وزنه ها کودک 10 ساله از طریق .............................. و نوجوان درسنین 14-13 سالگی از طریق ................... به هماهنگی و توازن بین وزنه ها دست پیدا می کند .

الف)آزمایش خطا –آزمایش منظمo                                                   ب) آزمایش منظم –آزمایش خطا o   

پ) تصادفی –آزمایش منظم o                                                         ت) آزمایش منظم - تصادفیo

 

 

5/1

 

6) به ترتیب رعایت « استانداردهای رایج اجتماعی »«کارت های صد آفرین »و « ارزیابی سود و زیان » به کدم دوره های رشد استدلال اخلاقی مربوط می شود ؟

الف) قبل از قراردادی – قراردادی – قبل از قراردادی o        ب) قراردادی _ قبل از قراردادی – قبل از قراردادیo

پ) قراردادی _ قبل از قراردادی – مافوق قراردادی o         ت) قبل از قراردادی – قراردادی - قراردادیo

 

 

4

به سئوالات زیر پاسخ کوتاه دهید :

الف) استقرا چگونه امکان پذیری می شود ؟

 

ب) هر زمانی که کشش عزیزی انسان با موانعی برخورد کنند چگونه یک فرد با شرایط پیش آمده سازگار می شود ؟

 

ت) شکل گیری مفهوم « خود » به شکل مثبت ( دوره کودکی اول) به چه معناست ؟

 

پ) رویکرد انسان گرا توسط آبراهام مازلو چه نامیده شد ؟

 

د) به کسب آن دسته از ویژگی ها و رفتار هایی که فرهنگ هر جامعه معینی برای زنان و مردان خود مناسب می داند چه میگویند ؟

 

5/2

5

کامل کنید .

الف) روان شناسی در پی یافتن جوابی برای این پرسش است که انسان .......................................................................؟

ب) در رویکرد زیست شناختی فرض بر این است که رفتار و هیجان با .................................................................................. .

پ ) انعطاف پذیری به انسان کمک می کند تا ..................................................................................... .

ت ) از دیدگاه پیاژه هوش ، یک فرایند اساسی زندگی است که ......................................................................................... .

2

6

هر یک از موارد « ستون اول » به کدام یک از مفاهیم « ستون دوم » اشاره دارد .( 2 مورد اضافی است )

ستون اول

ستون دوم

الف)بحث در مورد مفاهیمی مثل آزادی ، اعداد و .............

ب)کسب عملیات شناختی

پ) بازتاب های ارثی

ت)تفکر خود محوری

1) دوره بیش عملیاتی

2) دوره رویانی

3) دوره حسی –حرکتی

4) عملیات ذهنی

5) دوره ی جنینی

6) عملیات عینی

 

 

1

7

به سئوالات زیر پاسخ کامل بدهید .

الف) دو مورد ازفواید مطالعه ی روان شناسی را بنویسید .

 

 

 

1

ب) تفاوت رویکرد رفتاری و انسان گرا را در رابطه با تجربه هیجانی بررسی کنید .                                 

 

 

1

پ) چرا در بیش تر موارد بررسی ویژگی های روانی در شرایط آزمایشگاهی امکان پذیر نمی باشد با ذکر مثال توضیح دهید .

 

 

1

ت) چرا رشد یک فرایند مرحله ای ، مداوم پیوسته است ؟                      

 

1

د) آخرین مرحله رشد از نظر اریکسون چه نام دارد ؟ در مورد آن توضیح دهید ؟

 

 

5/1

ذ) اثرات روحی و روانی بلوغ زود رس و دیر رس را در دو جنس دختر و پسر مقایسه کنید.

 

 

5/1

و) ویژگی شکست ناپذیری به عنوان یکی از خطرات خود مرکزی در دوره ی نوجوانی را با مثال بررسی کنید

 

 

1

ه) مقایسه کنید نقش کدام گروه از والدین در هویت یابی و شکل گیری خود در دوره نوجوانی موثرتر است ؟

 

 

1

       
 

 

 

 

محتوای علمی مسابقه آنلاین

با سلام. با وجودی که تمامی مطالب مورد نیاز برای مسابقه آنلاین در سایت موجود هستند اما برای دسترسی آسان همکاران گرامی کل مطالب علمی مسابقه آنلاین را به صورت یکجا در این بخش تقدیم همکاران می کنیم...لطفا به ادامه مطلب مراجعه فرمایید.

ادامه مطلب: محتوای علمی مسابقه آنلاین

ذخیره تمام اطلاعات کره زمین در یک قاشق چای‌خوری DNA

محققان نشان دادند که تمام اطلاعات موجود در کره زمین از ایمیل‌ها گرفته تا فیلم‌ها و عکس‌ها را می‌توان در چهار گرم DNA ذخیره‌سازی کرد. این مقدار DNA در یک قاشق چایخوری جای می‌گیرد. در صورت خنک نگه داشتن DNA این اطلاعات تا دو میلیون سال قابل ذخیره‌سازی است اما هزینه این کار از تمام دارایی موجود روی کره زمین بیشتر است.
 
فعالیت، رشد و تکثیر موجودات زنده به اطلاعات رمزگذاری شده روی DNA بستگی دارد این ماده وراثتی می‌تواند اطلاعات زیادی را در خود جای دهد.
 
پژوهشگران نشان دادند یک گرم DNA می‌تواند 455 اگزابایت اطلاعات ذخیره کند، این در حالی است که براساس تخمین‌های زده شده در سال 2011 اطلاعات موجود در جهان 1.8 زتابایت است بنابراین تمام اطلاعات این کره خاکی را می‌توان در چهار گرم DNA ذخیره‌سازی کرد.
 
دلیل اهمیت DNA این است که این ماده می‌تواند در صورت حصول شرایطی هزاران سال زنده بماند این در حالی است که هارد دیسک‌های رایج به سرعت نابود می‌شوند.
 
گروهی از دانشمندان مؤسسه فدرال سوئیس در زوریخ نشان دادند که اگر DNA درون یک کره شیشه‌ای کوچک قرار داده شود و در دمای 10 درجه سانتی‌گراد نگهداری شود دو هزار سال می‌توان DNA را دست‌نخورده نگهداری کرد. در صورتی که دما بیش از این کاهش یابد می توان طول عمر DNA را تا دو میلیون سال افزایش داد؛ البته نگهداری DNA فرایند بسیار هزینه بری است.
منبع: ایسنا
 

بلا استفاده ماندن ۹۰ درصد مغز انسان، واقعیت ندارد

بر خلاف این باور رایج که انسان فقط از ۱۰درصد مغز خود استفاده می‌کند، دانشمندان معتقدند انسان تمام مغز خود را مورد استفاده قرار می‌دهد.

پزشکانی که در دانشگاه‌های کمبریج و پرینستن به پژوهش در مورد فعالیت‌های مغزی انسان مشغولند، عقیده دارند که تمام این ارگان در تمام مدت به فعالیت مشغول است، چون سلول‌های عصبی درگیر در فرایند تفکر، به طور دائم فعال هستند. دانشمندان می‌گویند این گفته قدیمی که انسان فقط 10 درصد مغز خود را مورد استفاده قرار می‌دهد، یک افسانه است و واقعیت ندارد...

منبع:

http://www.irinn.ir/news/61460/%D8%A8%D9%84%D8%A7-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%86-%DB%B9%DB%B0-%D8%AF%D8%B1%D8%B5%D8%AF-%D9%85%D8%BA%D8%B2-%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%8C-%D9%88%D8%A7%D9%82%D8%B9%DB%8C%D8%AA-%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF

ادامه مطلب: بلا استفاده ماندن ۹۰ درصد مغز انسان، واقعیت ندارد