روز اورمزد ، ماه دی
در ارتباط با شب یلدا و یا همان شب چله بسیار سخن شنیده ایم و آیین های این سنت دیر پا را می شناسیم . از این رو با آغاز ماه دی مناسب دانستیم ،گفتاری کوتاه در ارتباط با این ماه داشته باشیم . ماه دی در اول زمستان قرار دارد و فصل سرمای شدید برای جامعه کشاورزی ایران بود شاید از این رو است که این نام را بر این ماه نهادند که از القاب اورمزد بوده است ، تا بدین ترتیب این ماه را برای خود دارای برکت نمایند . در کتیبه بیستون این ماه ( انامکه ) نامیده می شود که بنا به برخی تفاسیر( ماه بی نام ) هم معنی می‌دهد شاید از این منظر که در این ماه کشاورز نمی تواند فعالیتی داشته باشد و عملا کاری برای انجام دادن در گذشته نداشته اند . این ماه از سوی دیگر نوید نور و روشنی هم برای ایرانیان بوده است ، شروع روزهای بلند و شبهایی کوتاه که نوید بخش بهار است . اولین روز این ماه روز اورمزد دادار است که صفت دی را دارد . اگر هر ماهی فقط یک روز جشن دارد که تلاقی نام روز و ماه است ، در دی ماه ، چهار روز از چنین موهبتی برخوردار است . روز اورمزد دادار در اولین روز دی ماه و سه مورد دیگر در روزهای هشتم ، پانزدهم و بیست و سوم دی ماه می باشد .
چهار جشن اصلی که در دی‌ماه برگزار می‌شوند، عبارتند از:
_جشن_خرم‌روز
_جشن_دی‌گان_یکم
_جشن_دی‌گان_دوم
_جشن_دی‌گان_سوم
جشن خرم‌روز: نخستین جشن که در روز اورمزد (دادار/دی) یا یکمین روز از دی‌ماه (خورماه) یعنی نخستین روز پس از جشن چله یا یلدا برگزار می‌شود، «دی‌دادار جشن» یا «جشن خرم‌روز» یا «خور روز» (روز خورشید)، و یا «نود روز» (۹۰ روز تا نوروز) نام دارد.
جشن دی‌گان یکم: روز هشتم از دی‌ماه یا روز «دی به آذر»، نخستین جشن دی‌گان برگزار می‌شود که ابوریحان بیرونی در کتاب «قانون مسعودی» از این جشن با عنوان «عید دی الاول» نام برده است و «کوشیار» از آن با نام «دی‌جشن» نام برده است.
جشن دی‌گان دوم: در روز پانزدهم از دی‌ماه یا روز «دی به مهر» جشن دی‌گان دوم (دیبگان/بتیکان) برگزار می‌شود که نامزد به «جشن دی دوم» نیز هست.
جشن دی‌گان سوم: در روز بیست و سوم از دی‌ماه یا روز «دی به دین»، سومین جشن دی‌گان برگزار می شود .
این مقطع از نظر نجومی هم اهمیت دارد زیرا در اول ماه دی انقلاب زمستانی یا شتوی نامیده می شود . پس از این نقطه نظر هم تاریخ اول دی ماه دارای اهمیت بوده و آغازگر یک رخداد فلکی می باشد .
امید که دادار حافظ شما نیکان باشد .