معرفی چند پژوهش تاریخی معتبر در باره ی عصر ساسانیان:

معرفی کتاب ایران از آغاز تا اسلام

منبعی مهم برای تدریس کتاب تاریخ دهم

این کتاب از گذشته‌ی مادها و پارسیان، مخصوصا قوم اخیر، که یکی از نخستین حکومت‌های پادشاهی جهان را تشکیل دادند و معرف مهم ترین قسمت این شعبه از ملل آریایی یعنی ایرانیان بودند، سخن می‌گوید.

در عهد باستان محوطه ای که اقوام ایرانی الاصل، یعنی آنان که جزوی از قسمت شرقی خانواده بزرگ هندو اروپایی بودند، در آن سکونت داشتند، بسیار پهناور بود. ایرانیان از شط فرات تا آسیای غربی و مرکزی و حتی سرحدهای چین و از روسیه جنوبی تا مصب شط سند را اشغال کردند. مادها و پارسیان، سغدیان و بلخیان، کوشانیان و سکاییان، هفتالیان و ساکنان ترکستان چین، اقوام ایرانی‌ای بودند که در اعصار مختلف ممالک خود را تشکیل دادند، تمدن هایی برای خود به وجود آوردند و هنر خویش را طرح ریخته و پرورش دادند.

این اقوام ایرانی که بخشی از آنان یکجا نشین و بخش دیگر چادرنشین و خانه ‌به‌دوش بودند، جهان قدیم را سه قسمت کردند: خود آنان مرکز را اشغال کردند و بدین وسیله مغرب، یعنی تمدن های سامی و یونانی و رومی، را از شرق اقصی، یعنی چین و هند، جدا ساختند. بنابراین به سهولت می توان به اهمیت نقش واسطه که اقوام ایرانی در تماس و نزدیکی بین فرهنگ های غربی و شرقی و همچنین در توسعه تمدن جهانی داشتند، پی برد.

مولف این کتاب دکتر گیرشمن، باستان شناس فرانسوی، در سال 1895م متولد شد و در دانشگاه سوربن، مدرسه تحصیلات عالیه و مدرسه لوور به تحصیل پرداخت. در سال 1930م همراه گروه باستان شناسان فرانسوی در تلو واقع در عراق به حفریات پرداخت. در سال های بعد به ریاست هیئتی مامور ایران شد و در لرستان و سیَلک و اسدآباد مشغول حفاری گردید. در 1935م در شهر شاپور، شهر ساسانی که در قرن سوم میلادی بنا شده، به کار پرداخت و در 1936م با نخستین گروه باستان شناسی مأمور به افغانستان، همکاری کرد.

او در کتاب «ایران از آغاز تا اسلام» کوشیده است که گذشته‌ی ایران را از حدود 15هزار سال قبل از میلاد مسیح تا حمله‌ی اعراب شرح دهد و فرهنگ و تمدن اقوام و ملل ایرانی و غیر ایرانی را به مخاطب معرفی کند. گیرشمن در این اثر از نخستین جوامع بشری که به سادگی زندگی می‌کردند، تاریخ را شروع می کند و تا آن را تا دوران تجمل شاهانه‌ی اقوام آریایی در اوج قدرت آنان، ادامه می‌دهد و پرده به پرده از نظر خواننده می گذراند.

مولف شالوده کار خود را بر شش موضوع گذاشته است که عناوین و فهرست مطالب کتاب وی را تشکیل می‌دهند: 1- ما قبل تاریخ، 2- ورود ایرانیان، 3- شرق ضد غرب(یعنی جنگ‌های هخامنشیان و یونانیان)، 4- غرب ضد شرق(یعنی دوران اکندر و تهاجم آن به ایران) و عکس العمل مشرق، 5- توسعه تمدن ایرانی، 6- نتیجه

با سلام به همکاران گرامی

درس دوم از تاریخ دهم به موضوع تاریخ: زمان و مکان اختصاص دارد. بیان مفاهیم گاه شماری یا همان تقویم شاید تا حدودی برای دانش آموزان پیچیده باشد. بی شک دانش و تبحر معلم در تفهیم این مطالب نقش اساسی خواهد داشت. همکاران محترم می توانند از کتاب های زیر در این زمینه بهره بگیرند:

1- تقویم و تقویم نگاری در تاریخ، دکتر ابوالفضل نبئی، انتشارات آستان قدس رضوی، 1365.

2- گاه شماری، دکتر رحیم رضازاده ملک، دانشگاه پیام نور، 1392.

آشنایی با دانش فلسفه ی تاریخ

فلسفه تاریخ دانشی میان رشته ای و شاخه‌ای از فلسفه است که با استفاده از روش‌ها و مفاهیم و تحلیل‌های فلسفی به بررسی وقایع گذشته و ماهیت اطلاعات تاریخی به دست رسیده از گذشته می‌پردازد و از طریق تفکر می کوشد تا قوانین حاکم بر تاریخ را تبیین کند.

دلیل توجه فلاسفه این موضوع این است که مفهوم تاریخ نقش کلیدی در تفکر بشری بازی می‌کند. تاریخ، توجه انسان را به تغییرات، نقش عوامل مادی در امور انسانها، و معانی که انسانها به وقایع تاریخی داده‌اند، جلب کرده و قابلیت یادگیری از تاریخ را فراهم می‌آورد. تاریخ همچنین از این جهت مورد توجه فلاسفه بوده که امکان درک بهتر وضیعت موجود را استفاده از تبیین شرایطی که در گذشته حاکم بوده و به مسیر تاریخ جهت داده، به دست می‌دهد. فلسفه ی تاریخ به دو شاخه ی فلسفه نظری و فلسفه ی علم تاریخ تقسیم می شود:

مباحثی چون قانون مندی تاریخ، عوامل تحول در تاریخ و سنت های تاریخی از موضوعات فلسفه ی نظری و مباحثی چون علمیت تاریخ، عینیت و واقع نمایی در تاریخ، پیش بینی در تاریخ و روش شناسی تاریخ از موضوعات فلسفه ی علم تاریخ می باشد. به فلسفه ی علم تاریخ فلسفه ی انتقادی تاریخ نیز می گویند.