باتشکر از خانم صالحی از ناحیه 2 استان قم
بسم الله الرحمن الرحیم
در درس ۵ دین و زندگی پایه دوازدهم دبیرستان در قسمت آخر درس مطلبی با تیتر رابطه اختیار انسان با اراده خداوند وجود دارد که با ذکر مثال نوشتن به بیان علل طولی می پردازد.
پرواضح است مثال نوشتن گاهی به خیر تعلق می گیرد و نویسنده مطلبی نیک می نویسد مانند ایه قران و یا حدیث اما اگر قلم بر کاغذ بدود و مطلبی را در بیان رد وجود خداوند بنویسد ایا این کار نیز زیر اراده خداست؟ یا هر کار شر دیگری مانند قتل آیا این اختیار انسان نیز مورد اراده و تعلق خداوند است؟
خالق شر کیست؟؟
اگر همه چیز تحت اراده خداست پس به شر هم اراده خدا تعلق گرفته است؟
اراده گاهی بالذات به چیزی تعلق می گیرد و گاهی بالعرض. یعنی هدفی که شما در زندگی خود دارید در ابتداء انجام یک کاری است اما آن چیز بدون کار دیگری محقق نمی شود. آن چیزی که لازمه هدف اصلی شماست متعلق اراده اراده شماست اما بالعرض ( امر وجودی را بالتبع و امر عدمی را بالعرض می گویند)
مثال وقتی گوسفندی ذبح می شود اراده شما به خوردن گوشت تعلق می گیرد نه به مرگ گوسفند و مرگ گوسفند برای شما از اصل و اساس مورد اراده نیست اما بدون مرگ گوسفند هدف که خوردن گوشت باشد، محقق نمی شود پس اراده انسان بالعرض به مرگ گوسفند تعلق گرفته است.
بنابراین هدف اصلی، وجود انسان است و اراده فرعی در مورد چیزهایی است که انسان از آن منتفع می شود پس معدوم شدن چیزهای دیگر متعلق به اراده خدا می شوند بالعرض. خداوند اراد ه اش تعلق گرفته که انسان از گوشت گوسفند بخورد و خوردن انسان بجز با کشتن حیوان محقق نمی شود پس ذبح حیوان بصورت بالعرض تحت اراده خداوند واقع می شود.
شرور بالذات مورد تعلق اراده خداوند واقع نمی شوند بلکه بالعرض و بالتبع است همچنین نقصهای عالم خلقت مانند زلزله و سیل و آتشفشانها و تصادفات و.....؛ همه تحت اراده خداوند واقع می شوند البته بالتبع. آنچه متعلق ذاتی و اصلی خداست کمالاتی است که از این عالم بوجود می آید.
مجموعه آثار علامه مصباح یزدی. جلد ۳، ص ۱۵۳