آشنایی با ترکیبات ضد انعقاد خون و روش های جلوگیری از انعقاد

روش های جلوگیری از انعقاد خون

در اغلب آزمایشات  هماتولوژیک و همچنین تعدادی از آزمایشات بیوشیمی احتیاج به تهیه خون غیر منعقد داریم.جهت جلوگیری از انعقاد پس از گرفتن نمونه از سه روش استفاده می شود :

1) از بین بردن کلسیم یونیزه (Ca++) :

وجود کلسیم یونیزه جهت فعال شدن فاکتورهای انعقادی ضروری است.جهت خارج کردن کلسیم یونیزه از نمونه خون ، می توان آنرا بصورت سنگ نامحلول درآورده و رسوب داد.(مثلا با استفاده از اگزالاتها) یا آنرا به فرم غیر یونیزه در آورد(مثلا با استفاده سیترات یا EDTA ) در هر حال با خارج شدن کلسیم یونیزه از محیط قابلیت فعال شدن فاکتورهای انعقادی و نهایتا تشکیل لخته مختل می شود.

2) استفاده از هپارین (Heparin) :

هپارین یک موکوپلی ساکارید با اثر آنتی ترومبین است یعنی به فاکتور انعقادی ترومبین متصل شده و جلوی فعالیت آنرا می گیرد.ترکیبات هپارینی به طور طبیعی در بعضی از بافتهای پستانداران مانند : ریه ، مخاط روده و کبد وجود دارد و فرآورده های آزمایشگاهی جهت جلوگیری از انعقاد خون از این بافتها به دست می آید لذا از نظر تجارتی هپارین از سایر آنتی کواگولانتها گرانتر است.

3) دفیبریناسیون :

در این روش به کمک گلوله های شیشه ای کوچک یا میله های باریک شیشه ای انعقاد خون تسهیل می شود و در نتیجه پس از تشکیل فیبرین و چسبیدن آن به شیشه مزبور نمونه خون باقی مانده فاقد فیبرینوژن بوده و منعقد نخواهد شد.

انواع مواد ضد انعقاد (Anticoagulant,s):

1- EDTA ( اتیلن دی آمین تترا استیک اسید ) :

مکانیسم : EDTA با یون کلسیم ترکیب شده و آنرا از محیط عمل خارج می کند.

کاربرد : پر استفاده ترین ماده ضد انعقاد در هماتولوژی می باشد.یرای آزمایش CBC ، تعیین گروه خونی الکتروفورز و تست متا بی سولیت و ..... به کار می رود.

این ضد انعقاد از تجمع پلاکتها جلوگیری کرده و شکل طبیعی پلاکتها را حفظ می کند ، لذا بهترین ضد انعقاد برای مطالعه پلاکتها می باشد.

- استفاده از میزان زیاد EDTA بعلت تغییر شکل و چروکیده شدن RBCها موجب کاهش کاذب Hct خواهد شد اما روی Hb و شمارش سلولهای خونی تاثیر نخراهد داشت.

2- سیترات سدیم (Trisodium citrate) :

مکانیسم : غیر فعال کردن (غیر یونیزه کردن کلسیم خون) کلسیم خون

نسبت مورد استفاده : محلول سیترات به شکل 109% مول در لیتر تهیه می شود ، که اگر سیترات سدیم 2 آبه باشد غلظت مورد استفاده 32 گرم در لیتر و اگر سیترات سدیم 11 آبه باشد غلظت مورد استفاده 38 گرم در لیتر می باشد.

کابرد : سیترات سدیم ضد انعقاد انتخابی برای آزمایش ESR و تست های انعقادی مانند PT و PTT و اندازه گیری فیبرینوژن می باشد ، که در تست ESR ازنسبت یک حجم سیترات با چهار حجم خون استفاده می شود.مثلا ml0.4 سیترات با ml 1.6 خون و در تست های انعقادی از نسبت یک حجم سیترات با 9 حجم خون استفاده می شود.مثلا ml 0.2 سیترات با ml 1.8 خون یا ml 0.5 سیترات با یک ml 4.5 خون.

3- هپارین :

مکانیسم : با فعال کردن آنتی ترومبین 3 ، ترومبین را خنثی کرده و مانع از انعقاد خون می شود.

کابرد : در آزمایشات شکنندگی اسمزی (Osmotic Fragility) ، تعیین PH خون همچنین به عنوان دارو در درمان ترومبوزوآمبولی به کار می رود.به دلیل اینکه پتانسیل زتای گلبولهای قرمز را کاهش می دهد موجب افزایش کاذب ESR می شود و لذا در آزمایش ESR نمی توان از آن استفاده کرد.

4- فلوئور سدیم ( NaF):

مکانیسم : با اختلال در آنزیم انولاز از واکنشهای گلیکولیز جلوگیری می کند.

نسبت مورد استفاده : mg1 فلوئور سدیم با ml 1خون

کاربرد : اندازه گیری قند خون از روی پلاسما