جنگ های خشایارشا با یونانیان
دومین دوره ی نبردهای ایران با یونان: از سال ۴۸۰تا ۴۷۹ پیش از میلاد
در تنگه ترموپیل میان دولت - شهر اسپارت و سپاه هخامنشی، که به پیروزی ایران و کشته شدن همه سربازان و شاه اسپارت، لئونیداس انجامید.
همزمان با درگیری نیروی زمینی ایران و اسپارت در ترموپیل، آنسوتر در خلیج آرتمیزیون ناوگان دریایی ایران با توفان روبرو شده و خسارات زیادی دیدند. ناوگان آتن به دستور تمیستوکلس با این گمان که ایرانیان نابود شده‌اند، به آنجا شتافتند ولی ایرانیان را آماده دیدند. این نبرد با شکست یونانیان و فتح آتن به دست خشایارشا به فرجام رسید.
ناوگان دریایی ایران و آتن در خلیج سالامیس برخوردی نظامی داشتند، که پس از تلفاتی از دو سو، میدان نبرد از سوی سپاه خشایارشا رها شد.
پس از فتح آتن برای دومین بار، به دست مردونیه، سردار سپاه هخامنشی، سپاهیان متحد آتن و اسپارت و دیگر دولت - شهرها سپاهیان مردونیه را محاصره کرده و شکست دادند.
نبرد دریایی ناوگان ایرانی و یونانی در همان روز نبرد پلاته که به پیروزی یونانیان انجامید. درباره دوران پس از جنگ پلاته، تاریخ دچار آشفتگی فراوانی است.هرودوت کتاب خود را در اینجا پایان می‌دهد. توکودیدس تاریخ‌نویس یونانی به بازگشت دو طرف به خانه پس از سالامیس اشاره کرده و حتی از پلاته هم سخن نمی‌گوید. او می‌نویسد: «سردار آتن، تمیستوکلس و فرمانده اسپارت، پائوسانیاس، هر دو از مزدوران و هم پیمانان ایران بودند»این کاملاً با نوشتار هرودوت در تناقض است که: بنابر آن شکست ایران از یونانیان، باعث نابودی هژمونی(اقتدار) ایران در دریای اژه و یونان شد.
از نبرد اوریمیدون هم سخن رفته که در آن یکبار دیگر ناوگان دریایی ایران از یونان شکست خوردند و بدین ترتیب برخی از دولت - شهرهای یونانی آسیایی نیز از ایران استقلال یافتند.
به نقل از ویکی پدیا با اندکی تغییرات