پیدایش دولتها و نقش آنها در گذشته و امروز
علت ایجاد نخستین دولتها: نیاز به نهادی برای اداره ی امور جوامع از زمان شکل گیری نخستین تمدنهای بشری
عوامل موثر در افزایش وسعت محدودی اقتدار دولتها:
1- گذشت زمان
2- تکامل جوامع
3- دست یابی به فن آوری
4- پیشرفتهای سریع در تسخیر طبیعت و کشف قوانین حاکم بر ان
عوامل پیچیده تر شدن تشکیلانت دولتی و افزایش اهمیت این نهاد: شکل گیری امپراطوری های بزرگ و گسترش حوزه ی اقتدار دولتها
نقش دولتها در گذشته |
نقش دولتها ی امروزی |
نقش عمده در: حفظ نظم جامعه و مقابله با تجاوز دشمنان نقش اقتصادی: کم رنگ و محدود به موارد خاص و استثنایی برقراری روابط مالی با شهروندان به دو صورت: 1- اخذ مالیات 2- هزینه کردن مالیات ها برای پرداخت حقوق کارمندان و مواردی مثل قحطی و گرانی و حفظ امنیت و دفاع از دشمنان |
نقش اقتصادی:بسیار گسترده از جمله وظایف آن : 1- حفظ نظم و امنیت 2- توسعه ی اقتصادی 3-ایجاد اشتغال 4-مقابله با تورم 5-ثبات اقتصادی |
نقش اقتصادی دولتها در جوامع امروزی
اهداف اقتصادی دولتها در جوامع امروزی ؛عبارتند از:
اهداف اقتصادی دولتها |
توضیحات |
اشتغال کامل |
تعریف: شرایطی که همه جویندگان شغل در جامعه دارای شغل مناسب باشند و بیکاری وجود نداشته باشد. تحقق آن با ایجاد شرایط رونق اقتصادی یعنی گسترش فعالیتهای تولیدی در نتیجه استخدام نیروی کار جدید |
ثبا ت قیمتها |
جلوگیری از افزایش قیمت و مهار تورم زیرا تورم بالا موجب : افزایش سزیع قیمتها کالاها و خدمات در نتیجه کاهش سطح رفاه عمومی +ایجاد اختلال در اقتصاد کشور.
|
رشد و توسعه ی اقتصادی |
کاهش فاصله ی کشورهای در حال توسعه با کشورهای توسعه یافته ،از نظر سطح زندگی و امکانات جامعه ،از طریق برنامه ریزی و سیاست گذاری دولتها. |
بهبود وضع توزیع در آمد |
از طریق طراحی و اجرای سیاستهایی برای محدود ساختن ابعاد فقر. |
-تاکید بر مقابله با فقر از دیدگاههای مختلف:
1- مصلحان اجتماعی و معلمان اخلاق تاکید بر حمایت اقشار ثروتمند از فقرا و افراد کم درآمد
2-شکل گیری نهضتهای اجتماعی –سیاسی بزرگ با شعار تلاش برای بهبود زندگی فقرا
3-اقتصاددانان فقر گسترده را مانعی بر سر راه توسعه ی همه جانبه جوامع می دانند.
-فعالیتهای اقتصادی دولتها در دو محور عمده صورت میگیرد:
1- عره ی کالا ها و خدمات :
دولتها با تاسیس شرکتهای دولتی به تولید ،عرضه و فروش برخی کالاها و خدمات می پردازد:
الف: تمایل دولتها برای تولید ،عرضه و بهرهبرداری از برخی منابع و معادن
ب:در زمینه هایی که بخش خصوصی به دلیل عدم اطمینان از سود آوری و نیاز به سرمایه ی اولیه ی بسیار زیاد، حاضر به سرمایه گذاری در آن ها نیست.تولید فولاد
ج: در شرایط خاص، مانند جنگ تحمیلی که به ناچار مالکیت و اداره ی برخی واحدهای صنعتی و تولیدی را بر عهده گرفت.
2-وضع قوانین و سیاست گذاری در اقتصاد به منظور هدایت اقتصاد در مسیر مطلوب و ایجاد نظم و انظباط در عرصه ی فعالیتهای اقتصادی جامعه در مواردی خاص مانند کاهش مصرف گرایی ؛محدود ساختن واردات و مصرف بی رویه ی کالاها ی وارداتی ؛برنامه ریزی در جهت به کارگیری فن آوری های نوین ،افزایش فعالیتهای تولیدی و سرمایه گذاری در مناطق محروم کشور.
دیدگاه اقتصاد دانان درباره ی نقش دولت در اقتصاد
بین دو گروه فکری از اقتصاد دانان درباره ی نقش دولت در اقتصاد اتفاق نظر وجود ندارد:
مدافعان حضور دولت در اقتصاد |
طرفداران اقتصاد آزاد |
بخش خصوصی را بدون حضور دولت ،فاقد کارایی می دانند. |
مخالف نقش جدی دولت در اقتصاد هستند.
|
در زمینه عرضه ی کالا و خدمات: 1-بخش خصوصی را در کشورهای در حال توسعه ،فاقد تجربه ی کافی می دانند. 2-بخش خصوصی را به دلیل توجه به سود خود ،فاقد صلاحیت لازم می دانند. |
در زمینه عرضه ی کالا و خدمات: 1-فعالیت بخش خصوصی را سود آور و به نفع جامعه می دانند. 2-شواهدفراوانی را از ناکارآمدی دولت ارائه می دهند. در زمینه ی وضع قوانین و سیاست گذاری در اقتصاد معتقدند: دولت فاقد اطلاعات دقیق از اقتصاد کشور است،در نتیجه اقتصاد را به بیراهه می برد. |
-اقتصاددانانی که به ترکیب بهینه از دولت –بازار رای می دهند،تاکید دارند بر:
1- حضور دولت در بعضی عرصه های محدود از اقتصاد
2-حضور بدون محدودیت بخش خصوصی و بازار در فعالیتهای اقتصادی