پیدایش سنگ های قیمتی و تزیینی به تاریخ پیدایش بشر بر می گردد و بشر اولیه از این سنگ ها به عنوان زیورآلات، تزیین اشیا ،و امور درمانی و در مواردی سحر و جادو استفاده می کرده است.
صنعت سنگ های قیمتی با توسعه علم گوهر شناسی و گوهر تراشی در سطح جهان و و مدرنیزه این صنعت در مرحله استخراج، بهره برداری، فرآوری پیشرفت بسزایی کرده است و امروزه اقتصاد بسیاری از کشورها وابسته به این صنعت است.
متخصصان این رشته از صنایع دستی با دستانی توانمند سنگ های خام قیمتی را با مهارت صیقل و تراش داده و در دل زیورآلات و جواهرات قرار می دهند.
پیشینه صنعت سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی در قم به 7 هزار سال پیش برمی گردد، از همان دوره مردم از این سنگ ها در قاب انگشترهای زینتی، تسبیح، گردنبند و گوشواره استفاده می کردند.
در کتاب های مذهبی نیز روایات و احادیثی درباره خواص درمانی و ثواب معنوی استفاده از سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی آمده است.
* سنگ های قیمتی در قم می تواند اشتغالزایی خوبی داشته باشد.
سنگ های قیمتی و تزیینی در استان قم با توجه به علاقه مندی مردم ، ظرفیت ایجاد اشتغال خوبی در استان قم دارد و تعداد زیادی از جوانان می توانند با ورود به این صنعت دارای شغلی مطمئن شوند.
در این ارتباط رییس اداره معادن و اکتشافات معدنی سازمان صنایع و معادن قم با اشاره به تاریخچه اکتشاف سنگ های قیمتی در قم گفت: این استان از سال1376 موضوع اکتشاف سنگ های نیمه قیمتی را در قالب طرح های عمرانی پیگیری کرده است و تلاش برای تجاری سازی و ایجاد اشتغال مرتبط با این صنعت آغاز شده است.
محمدنقي كاظم‌زاده با اشاره به اينكه استان قم داراي غناي معدني منحصر به فردي است، تصريح كرد: عقيق، ژاسپير، كوارتز، زئوليت صنعتي، گارنت و اپي‌لوت شش نوع مهم اين ماده‌هاي معدني است. وي با بيان اينكه عقيق يكي از مهم‌ترين معادن موجود در استان قم است، اضافه كرد: در حال حاضر سه معدن عقيق در اين استان وجود دارد. رئيس اداره معادن سازمان صنايع و معادن استان قم تصريح كرد: پيش‌بيني مي‌شود بيش از 5 هزار تن سنگ عقيق در قم وجود داشته باشد كه اين سه معدن نيز از لحاظ برداشت و استخراج به مرحله نهايي نرسيده است. وي خاطرنشان كرد: تاكنون 80 رنگ مختلف عقيق از قرمز جگري تا شيري چون قرمز، آبي، خاكستري، قهوه‌اي و بژ، لاجوردي، سياه، قهوه‌اي، سبز و طوسي در قم شناسايي شده است. كاظم‌زاده با اشاره به اينكه عقيق علاوه بر منفعت‌هاي اقتصادي، داراي مصارف زينتي، درماني و صنعتي است، تصريح كرد: معادن اين سنگ در حاشيه‌هاي شرقي، جنوبي و غربي درياچه حوض سلطان تمركز بيشتري دارد. وي با بيان اينكه تمركز سنگ‌هاي قيمتي در قم، مشهد و كرمان است، اضافه كرد: اين استان داراي رتبه اول در بهره‌برداري و صدور پروانه براي معدن عقيق در كشور است. رئيس اداره معادن سازمان صنايع و معادن استان قم اظهار داشت: مجوز برداشت سالانه حدود 500 تا 600 تن است كه اين ميزان نيز محقق نمي‌شود. وي ادامه داد: به دليل وجود كارخانه فرآوري‌سازي اين سنگ‌هاي زينتي در استان مي‌توان اين سنگ‌ها را به صورت تراش داده شده به بازار عرضه كرد كه علاوه بر افزايش ارزش افزوده آن موجب اشتغالزايي در استان شود. كاظم‌زاده يادآور شد: متاسفانه هنوز برداشت و استخراج از اين معادن به شكل سنتي انجام شده كه اين مسئله موجب اتلاف وقت و هزينه بيشتري براي بهره‌برداران مي‌شود. وي با بيان اينكه بر حفاظت و بهره برداري اصولي از معادن در قانون تاكيد زيادي شده است، اضافه كرد: بهره‌برداران موظف به حفاظت از اين معادن هستند. رئيس اداره معادن سازمان صنايع و معادن استان قم افزود: سالانه درخواست اكتشاف از 15 معدن به اداره معدن سازمان صنايع و معادن ارائه مي‌شود كه تاكنون اين اداره 180 پروانه اكتشاف و 35 گواهي كشف را تاكنون صادر كرده است.
ضمنا در بخش اکتشاف نیز دو فقره پروانه اکتشاف سنگ قیمتی از جمله ˈگارنتˈو ˈاپیدوتˈصادر شده است.
کاظم زاده، خاطر نشان کرد: با توجه به اینکه امکان فراوری این نوع مواد معدنی در استان فراهم نشده است برش و تراش بیشتر مواد معدنی پس از استخراج در خارج از استان قم انجام می شود و برخی سنگ ها نیز برای تراش به خارج از کشور منتقل می شود.
وی با اشاره به مشکلات صادرات سنگ های قیمتی گفت: به علت بالا بودن قیمت تمام شده و استفاده از روشهای سنتی بسیار از افراد بر این نظرند که صنعت تولید و فراوری سنگهای قیمتی در وضعیت فعلی توجیه اقتصادی ی ندارد و امکان رقابت ان در بازارهای جهانی فراهم نیست و این درحالیست که تراش های دستی و سنتی در ایران زیبا و جذاب است مشتریان خاص جهانی را داراست.
وی در مورد نحوه مصرف سنگ های قیمتی در استان گفت: استان قم به لحاظ جایگاه مذهبی و زیارتی یکی از مهمترین بازارهای عرضه انواع انگشتری و زیور آلات مزین به سنگهای قیمتی است و زمینه توسعه و تقویت این صنعت درابعاد صنعتی و خانگی در این استان قم فراهم است.
،رییس اداره معادن و اکتشافات معدنی سازمان صنایع و معادن قم، با بیان اینکه سنگ های نیمه قیمتی موجب ایجاد اشتغال در استان می شود گفت: دستگاه های تراش اولیه سنگ های قیمتی با قیمت پایین و حجم کم علاوه بر اشتغالزایی می تواند کارگاههای خانگی مورد استفاده قرار گیرد و به عنوان منبع درامد خانواده مد نظر قرار گیرد.
وی ابراز امیدواری کرد با تعامل سازمان گردشگری و صنایع دستی و سایردستگاه ها از جمله استانداری و سازمان صنایع و معادن نسبت به تامین بخشی از بودجه مورد نیاز در قالب تسهیلات و نیز تامین مواد معدنی خام از معادن، این مشاغل خانگی عملی شود.
کاظم زاده ادامه داد: برای تامین این مشاغل خانگی صاحبان معدن یا دولت نیز می توانند با ارایه تسهیلات خرید به کمک افراد بیکار جامعه که سرمایه اندکی دارند آمده و زمینه اشتغال آنها را فراهم کنند.
یک کارشناس صنعت سنگ تزیینی نیز با بیان اینکه در استان قم سالانه 20 کیلو سنگ زینتی مصرف می شود ، بر ظرفیت اشتغالزایی این صنعت در استان قم تاکید کرد.
ˈابراهیم شمشادیˈ ادامه داد: مردم قم و سایر شهرهای کشور به علت اعتقادات مذهبی و سنتی علاقمند به سنگ های عقیق و سایر سنگ های مقدس هستند و کاربرد این سنگ ها در انگشتر سازی و صنعت جواهرسازی و زیورآلات می تواند موجب اشتغال جوانان قمی شود.
* آموزش گوهرتراشی امری ضروری برای جوانان جویای کار:
برای داشتن شغلی مناسب و نتیجه بخش، آموزش امر مهمی است که باید مورد توجه قرار بگیرد؛ در همین زمینه دوره های آموزش گوهر شناسی و گوهر تراشی در مرکز آموزش فنی و حرفه ای حضرت معصومه (س) قم برای علاقمندان در این رشته صنایع دستی برگزار می شود.
سرپرست این مرکز با بیان این مطلب افزود: تا کنون 15 دوره آموزشی از سال 86 در استان برگزار شده است و هر ساله سه دوره چهار ماه در 400 ساعت آموزشی با حضور کارآموزان و کارشناسان متخصص سنگ های قیمتی ونیمه قیمتی برپا می شود.
ˈمعصومه فهیمیˈادامه داد: کارآموزان مباحث تئوری و کارگاه عملی را با شناخت انواع اشکال هندسی و خصویات سنگ ها از لحاظ درجه سختی، کیفیت و تنوع می گذرانند.
وی از اشتغال 200 نفر پس از اجرای این طرح های آموزشی خبر داد و گفت: افرادی که دوره های آموزشی را گذرانده اند با تهیه دستگاه تراش و برش در منزل ایجاد خود اشتغالی کرده اند و فراورده های تزئینی و زینتی را وارد بازار کرده اند.
سرپرست مرکز آموزش فنی و حرفه ای حضرت معصومه (س)قم افزود: این افراد نه تنها در سنگ های زینتی تخصص پیدا کرده اند بلکه با گذراندن دوره های رکاب سازی و انگشتر سازی وارد عرصه های مختلف شده اند.
* برای توسعه سنگهای تزیینی نیازمند تجهیزات فنی و صنعتی هستیم
صنعت سنگ های تزیینی برای فراوری و ایجاد ارزش افزوده نیازمند تجهیزات و دستگاههای مدرن با فناوری روز دنیا است که خلا آن در صنعت استان قم مشهود است در همین ارتباط معاون میراث فرهنگی و صنایع دستی و گردشگری قم گفت: کشور ایران فاقد دستگاه های مجهز و پیشرفته در این صنعت است لذا فراوری سنگ های قیمتی با قیمت بالایی در اختیار مصرف کنندگان قرار می گیرد که قابل رقابت با سنگ های کشورهای دیگر نیست.
ˈمهدی نصرˈبا بیان اینکه کشورهای هند، تایلند و چین در این عرصه سابقه ای طولانی دارند ادامه داد: رمز موفقیت این کشورها داشتن تجهیزات مناسب تراش و صیقل سنگ است که آنان را برای رقابت در بازار جهانی مجهز کرده است.
یک کارشناس گوهر تراشی و صاحب معدن سنگ قیمتی نیز گفت: کشور ایران و شهر قم دارای معادن سنگ های قیمتی و تزیینی خوبی است که بعضی از آنها در دنیا بی نظیر است.
دانلود فیلم درباره سنگ های زینتی قم