باسمه تعالی
« طرح درس الگوی استقرایی به روش تکوین مفهوم »
عنوان درس: کلیات روش ها و فنون تدریس
نام و نام خانوادگی تهیه کننده: مصطفی پاک
هدف پایانی:
توسعه قدرت تشخص، طبقه بندی و استنباط در مخاطبین ( شرکت کنندگان در کارگاه آموزشی ) نسبت به اهم فعالیت های معلم در یک جلسه تدریس.
هدف آموزشی:
تکوین مفهوم فعالیت سه گانه معلم
در یک جلسه تدریس
هدف رفتاری: هر یک از حضار در پایان کارگاه:
- فلسفه تقسیم بندی فعالیت های معلم در یک جلسه تدریس را تبیین نماید.
- تقسیم بندی کلی فعالیت های معلم در یک جلسه تدریس را ذکر نماید.
- حداقل سه مورد از مصادیق بارز هر یک از فعالیت های سه گانه را معرفی کند
- هدف اصلی هر دسته از فعالیت های سه گانه را ذکر نماید.
- فعالیتهای سه گانه را از حیث زمان تخصیص یافته برای تدریس اولویت نماید.
- در یک موقعیت عملی ( تماشای یک فیلم تدریس- حضور در یک کلاس واقعی) ضمن فهرست نمودن فعالیت
- های معلم مزبور، آنها را در قالب سه دسته فعالیت طبقه بندی نموده و نامگذاری نماید.
مراحل تدریس:
مرحله اول- جمع آوری و گرد آوری داده ها:
معلم با ذکر سلام هنگام وارد شدن به کلاس و شروع کار با نام و یاد خدای بزرگ به احوالپرسی با حاضرین می پردازد. در ادامه به منظور مطلع شدن از وضعیت پیش دانسته های حضار و تعیین نقطه شروع آموزش سوالات زیر را می پرسد ( انجام ارزشیابی تشخیصی )
- عناصر آموزش یعنی چه؟
- تعدادی از این عناصر را نام ببرید
- کدام یک از این عناصر نقش کلیدی و تعیین کننده تری دارند؟
- دلیل این امر چیست؟
- یادگیری را تعریف کنید.
- برای اینکه یادگیری در کلاس صورت بگیرد. چه فعالیت های مهمی از سوی معلم صورت بگیرد؟
- آفرین خوب تشخیص دادید، بحث امروز ما هم درباره تدریس است. می خواهیم انشاء الله به کمک شما با اهم فعالیت های معلم در یک جلسه تدریس آشنا شویم. (آماده سازی)
- خوب حالا هر کدام از شما زحمت بکشید و اهم فعالیت های معلم در یک جلسه تدریس را بصورت فهرست وار بنویسید. ( پرسش های فراخوان و بصورت انفرادی )
- حالا از حالت فردیت خارج شوید و در قالب گروه این کار را انجام دهید.
( با بحث و تبادل نظر و اقناع یکدیگر به یک لیست مشترک و کاملتر برسید )
- به ترتیب نمایندگان گروه ها، ما حصل تلاش های گروهی را بر روی تابلو در یک ستون عمودی بنویسید. ( فعالیت های آشکار )
- لیست هر گروه توسط نماینده مربوطه خوانده می شوند و موارد غیر مرتبط از لیست حذف و یا موارد اشاره نشده در لیست به کمک حاضرین اضافه می شود.
- لیست کامل متعلق به کلاس ارائه می گردد. ( بر شماری و فهرست گیری )
مرحله دوم- گروه بندی یا طبقه بندی
- همانگونه که متوجه شدید یک معلم در فرایند تدریس اعمال مختلفی را انجام می دهد که لیست مقابل معرف آن فعالیت ها است.
- حالا در هر گروه با معیار ها و ملاک هایی که بر روی آن توافق می کنید کل این فعالیت ها را در سه دسته گروه بندی نمایید.
- با اتمام فرصت داده شده ( ده دقیقه ) از نمایندگان گروه ها خواسته می شود تا ملاک ها و مبناهای تقسیم بندی خود را توضیح دهند. ( زمان انتخابی برای اجرا، اولویت بندی از جهت زمان تخصیص داده شده، اهمیت ، سهولت در انجام و.... )
- پس از مقایسه ملاک های عنوان شده و بحث و تبادل نظر، ملاک مناسب متعلق به گروه یا گروه های موفق انتخاب و ضمن تشویق آنها، ملاک اصلی و مورد نظر به کمک سایر حضار بر روی تابلو نوشته می شود.
تقسیم بندی بر حسب
زمان انتخابی برای اجرا
مرحله سوم- عنوان بندی
حالا سعی کنید با توجه به اهداف و نقش های مشترک ( شباهت ها ) فعالیت های سه گانه تفکیک شده، نام مناسبی را برای هر دسته انتخاب کنید.
- مثلاً فعالیت های قبل از ارائه درس فعالیت هایی هستند که بیشترین نقش آنها آماده نمودن فراگیران برای مراحل بعدی است و کمترین زمان به آن اختصاص می یابد.
- یا فعالیت های ضمن ارائه درس که بیشترین وقت کلاس به آنها اختصاص می یابد.
و در واقع نقش اصلی را در فرایند و یادگیری دارا می باشند.
- و فعالیت ها پس از ارائه که از حیث زمان تخصیص یافته پس از مرحله ضمن تدریس قرار می گیرند و رسالت اصلی آنها به سامان رسانیدن فرایند تدریس- یادگیری می باشد.
- حضار پس از بحث و تبادل نظر با یکدیگر از هر گروه و با توجه به توضیحات داده شده از سوی معلم روی عنوان های مطرح شده از سوی سایر نمایندگان گروه ها نیز به مباحثه می پردازند و نهایتاً عنوان مناسب انتخابی روی تابلو نوشته می شود:
- فعالیت های مقدماتی
- فعالیت های مربوط به ارائه درس جدید
- فعالیت های تکمیلی
شیوه های ارزشیابی
به منظور پی بردن به میزان آموخته های فراگیران و تشخیص نقاط ضعف و قوت تدریس صورت گرفته، عمل ارزشیابی با استفاده از روش دریافت مفهوم صورت می گیرد.
- یک جدول دو ستونی با کلمات آری و خیر رسم می نمایم.
- من یک فعالیتی را ذکر می کنم، شما فقط می توانید بگوئید
آری یا خیر. اما من به تشخیص خودم عمل می کنم و آن را در ستون
مورد نظر خود می نویسم.
- ارزشیابی تشخیصی
- آری یا خیر؟
- خیر
- من در ستون آری می نویسم
- جمع بندی:
- آری یا خیر
- آری
- خیر، من در ستون خیر می نویسم
- آماده سازی
- آری یا خیر
- خیر
- من آری می نویسم
- سلام و احوالپرسی
- آری یا خیر
- آری
- من خیر می نویسم
- آیا به مقایسه فعالیت های مربوط به ستون آری توانستید به مفهوم مورد نظر من پی ببرید؟
- بلی
- حالا من چند مورد دیگر را می گویم شما جواب بدهید و عین پاسخ شمار را در ستون مربوطه می نویسم.
- حضور و غیاب
- تعیین تکلیف
- ارائه درس
- قرائت متن کتاب
حالا می توانید به مفهوم مورد نظر اشاره کنید
- فعالیت های مربوط به ارائه درس جدید
- آفرین
- در کدام مرحله و چگونه به این نکته پی بردید.
- با توجه به شباهت های ارزشیابی و آماده سازی و تفاوت های جمع بندی و سلام و احوالپرسی از نظر زمان اجرای آنها متوجه شدیم.
- پس اهم فعالیت های معلم در یک جلسه تدریس را در یک تقسیم بندی کلی به چند دسته می توان تقسیم نمود؟
- نام این تقسیم بندی را ذکر کنید
- مصادیقی از فعالیت های سه گانه معرفی کنید
- برای تمرین بیشتر تکلیف زیر به حاضرین در کارگاه ارائه می شود:
- با تماشای یک فیلم تدریس یا حضور در یک کلاس درس، اهم فعالیت های معلم مربوطه را فهرست نموده و ضمن مقایسه با طبقه بندی پذیرفته شده امروز مورد نقد و بررسی قرار دهید و نقاط ضعف و قوت تدریس مزبور را از حیث توجه یا عدم توجه به طبقه بندی مورد بحث تشریح نمایید.